سید محمدباقر خوانساری

برای دیگر کاربردها خوانساری را ببینید.
سید محمدباقر خوانساری
اطلاعات فردی
نام کامل سید محمدباقر موسوی چهارسوقی خوانساری اصفهانی
لقب چهارسوقی، صاحب روضات الجنات
تاریخ تولد ۱۲۲۶ق
محل زندگی اصفهان
تاریخ وفات ۱۳۱۳ق
شهر وفات اصفهان
خویشاوندان
سرشناس		 سید محمدمهدی خوانساری • زین العابدین خوانساری
اطلاعات علمی
استادان سید محمدباقر رشتی • سید ابراهیم قزوینی • زین‌‌العابدین خوانساری • سید حسن مدرس • و...
شاگردان شیخ الشریعه اصفهانی • سید محمدکاظم طباطبائی یزدی • ابوتراب خوانساری • درچه‌ای • و...
محل تحصیل خوانسار • اصفهان • کربلا
تألیفات روضات الجنات • تلخیص مجموعه ورّام و...

سید محمدباقر خوانساری (۱۲۲۶-۱۳۱۳ق)، معروف به صاحب روضات نویسنده کتاب روضات الجنات در شرح حال بزرگان شیعه بود. خوانساری نزد جدش جعفر بن حسین خوانساری، محمدباقر شفتی و سید ابراهیم موسوی قزوینی شاگردی کرد. همچنین شریعت اصفهانی، ابوتراب خوانساری و سید محمدکاظم طباطبائی یزدی نزد او شاگردی کردند. او اجازه اجتهاد دارد و آثاری در فقه و اصول نیز نوشته است. خوانساری در ۱۳۱۳ق درگذشت و در تخت فولاد به خاک سپرده شد.

خاندان

نوشتار اصلی: خاندان خوانساری

خاندان سید محمدباقر، به روضاتی یا روضاتیان شهرت دارند. این خاندان نسبشان به امام کاظم(ع) می‌رسد، چنانکه سید محمدباقر خوانساری خود را موسوی خوانساری معرفی کرده است.

مهاجرت به خوانسار

جد اعلای این خاندان به هنگام سقوط اصفهان توسط افغانان، در حدود ۱۱۳۵ق از اصفهان به خوانسار کوچ کرد و فرزندان وی که تا مدتی در خوانسار می‌زیستند، به خوانساری شهرت یافتند. زین‌العابدین خوانساری (درگذشته ۱۲۵۷ق)، پدر محمدباقر به اصفهان بازگشت و در محله چهارسوی شیرازی‌ها سکونت گزید و از همین روی نوادگان وی به چهارسوقی یا چهارسویی شهرت یافتند.

زندگی‌نامه

سید محمدباقر خوانساری در سال ۱۲۲۶ق در خوانسار زاده شد.

فرزندان

سید محمدباقر خوانساری، هشت فرزند پسر داشت یکی از آنها در کودکی درگذشت و هفت تن دیگر به تحصیل علم حوزوی پرداختند.

محمدمسیح (درگذشته ۱۳۲۵) و احمد (درگذشته ۱۳۴۱) مشهورترین فرزندان او در دانش بودند.

درگذشت

خوانساری در ۸ جمادی‌الاول ۱۳۱۳قدر اصفهان درگذشت و در تخت فولاد به‌خاک سپرده شد. شعراء در سوگ وی اشعاری سروده‌اند.

تحصیلات

سید محمدباقر خوانساری تحصیلات ابتدائی را در زادگاه خویش و از جدّش سید ابوالقاسم جعفر (درگذشته ۱۲۴۰ق) فرا گرفت. او پس از وفات جدش، همراه با پدر و برادرانش به اصفهان کوچ کرد و نزد علمای زیر شاگردی کرد:

خوانساری در ۱۲۵۳ق برای زیارت عتبات عالیات به عراق سفر کرد و در کربلا، از محضر سید ابراهیم موسوی قزوینی، صاحب ضوابط الاصول، استفاده کرد. پس از مراجعت وی به اصفهان میان او و این استادش نامه‌نگاری برقرار بود. محمدحسن نجفی صاحب جواهر الکلام را دیگر استاد خوانساری گفته‌اند.

اجازه روایت

خوانساری از پدر و استادانش ‏و نیز از محمد بن علی كاشف‌الغطاء و محمدقاسم بن محمد الوندی نجفی اجازه روایت و اجتهاد دریافت کرد. همچنین ریاست علمی و مذهبی در اصفهان به او منتهی می‌شد و حوزه درسش محل حضور اهل علم بود.

شاگردان مشهور

شریعت اصفهانی، ابوتراب خوانساری، سید محمدکاظم یزدی، محمدهادی تهرانی ،سید محمدهاشم خوانساری از شاگردان وی شمرده‌اند.

تألیفات
  • روضات الجنات فی احوال العلما و السادات: مهمترین اثر خوانساری است و به سبب تألیف آن، به صاحب روضات ملقب شد. به نوشته اعتماد السلطنه، در نامه دانشوران ناصری هر جا عنوان میر معاصر آمده، مقصود صاحب روضات است.
  • احسن العطیه: شرحی است بر الفیه شهید اول در فقه که برخی تحقیقات اصولی را هم دربردارد. این کتاب در سال ۱۳۲۰ق در اصفهان چاپ سنگی شد.
  • تسلیة الاحزان عند فقد الاحبة و الاخوان: به زبان فارسی در موضوع تسلی خاطر مصیبت‌زدگان تألیف شده است. و در ۱۳۳۰ق چاپ سنگی شده است.
  • تلویح النوریات من الکلام: رساله‌ای در بیان ضرورت دین و مذهب است.
  • طرف (طوف) الاخبار لتحفة (لتحف) الاخیار:
  • ارجوزه‌ای در اصول فقه
  • حاشیه بر شرح لمعه شهید ثانی
  • حاشیه بر قوانین الاصول میرزای قمی؛
  • قرة العين و سرور النشأتين.
  • تلخيص مجموعه ورّام.
  • جواهر الاثار و جوائز الأبرار.
  • ادب اللسان.
  • ترجمه رساله الصوم صاحب جواهر.
  • درر النظيم فى رسم التحية و التسليم.
  • اقسام البلايا النازله فى هذه الدنيا على الشقى و السعيد.
  • فضل الجماعه.
  • شرح حديث حماد.
  • دستور العمل للمكلفين.
  • النهریه.
  • امر به معروف و نهى از منكر.

آثار ادبی

خوانساری، قصیده‌هایی به عربی و فارسی در موضوعات مختلف، به‌ویژه در مدح و مرثیه اهل‌بیت(ع) سروده است. نمونه‌ای از این نثر، علاوه بر خطبه بی‌نقطه او نامه‌هایی است که به برخی از بزرگان و دانشمندان معاصر خویش نگاشته است.

پانویس

  1. ↑ آقابزرگ طهرانی، طبقات اعلام الشیعه، قسم، ۱۴۰۴ق، ص۵۹۱؛ جعفریان، اسنادی از خاندان روضاتیان، ۱۳۸۲ش، مقدمه، ص۱۵.
  2. ↑ روضاتی، زندگانی حضرت آیت‌الله چهارسوقی حاوی...، ۱۳۳۲ش، ص۶۳.
  3. ↑ خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۱، ص۲.
  4. ↑ حبیب‌آبادی، مکارم الاثار، ۱۳۵۱ش، ج۳، ص۷۹۸-۷۹۹؛ جعفریان، اسنادی از خاندان روضاتیان،۱۳۸۲ش، ص۱۶-۱۷(مقدمه).
  5. ↑ خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۱۰۵.
  6. ↑ موسوی خوانساری، مقدمه، ص۲۴۴-۲۹۱؛ حبیب‌آبادی، مکارم الاثار، ۱۳۵۱ش، ج۳، ص۸۲۰؛ اسنادی از خاندان روضاتیان، مقدمه جعفریان، ۱۳۸۲ش، ص۱۸(مقدمه)؛ روضاتی، صاحب روضات الجنات، ۱۳۷۱ش، ص۶۲-۶۳.
  7. ↑ درباره شرح حال آنان، حبیب‌آبادی، مکارم الاثار، ۱۳۶۴ش، ج۵، ص۱۷۰۴-۱۷۰۶؛ روضاتی، زندگانی حضرت آیت‌الله چهارسوقی حاوی...، ۱۳۳۲ش، ص۷۹-۸۱.
  8. ↑ مهدوی، اعلام اصفهان، ۱۳۸۶ش، ج۲، ص۹۲.
  9. ↑ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش، ج۳، ص۳۶۷؛ حبیب‌آبادی، مکارم الاثار، ۱۳۵۱ش، ج۳، ص۸۱۵؛ مهدوی، تذکرة القبور، ۱۳۴۸ش، ص۱۷۷.
  10. ↑ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش، ج۳، ص۳۶۷؛ حبیب‌آبادی، مکارم الاثار، ۱۳۵۱ش، ج۳، ص۸۱۵.
  11. ↑ برای نمونه، نک: حبیب‌آبادی، مکارم الاثار، ۱۳۵۱ش، ج۳، ص۸۱۶-۸۱۹.
  12. ↑ حبیب‌آبادی، مکارم الاثار، ۱۳۵۱ش، ج۳، ۸۰۳.
  13. ↑ خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۱۰۶.
  14. ↑ خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۱۰۵-۱۰۷؛ حبیب‌آبادی، مکارم الاثار، ۱۳۵۱ش، ج۳، ص۸۰۰؛ مهدوی، تذکرة القبور، ۱۳۴۸ش، ص۱۷۶.
  15. ↑ خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۱، ص۴(مقدمه).
  16. ↑ خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۱۰، ص۴-۴۲.
  17. ↑ خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۱، ص۴(مقدمه).
  18. ↑ خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۱۰۶-۱۰۸؛ گزی برخواری، تذکرة القبور، ص۵۶؛ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش، ج۳، ص۳۶۶
  19. ↑ گروه علمى مؤسسه امام صادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۱۴، ص۶۱۱.
  20. ↑ حبیب آبای، مکارم الاثار، ۱۳۵۱ش، ج۳، ص۸۰۲-۸۰۴.
  21. ↑ بخشی، ص۱۹۱؛ روضاتی، ص۱۱۳؛ابن الرضا، ج۲، ص۵۸۱-۵۸۳
  22. ↑ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش، ج۳، ص۳۶۶؛ حبیب‌آبادی، مکارم الاثار، ۱۳۵۱ش، ج۳، ص۸۰۴-۸۰۶؛ مهدوی، تذکرة القبور، ۱۳۴۸ش، ص۱۷۶.
  23. ↑ اعتماد السلطنه، المآثر و الآثار، ۱۳۶۳ش، ص۲۱۷.
  24. ↑ خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۱۰۹؛ آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۱۷، ص۷۳.
  25. ↑ مشار، فهرست کتاب‌های چاپی فارسی، ۱۳۵۵ش، ج۲، ستون۲۵۳۱.
  26. ↑ خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۱۱۰؛ گزی برخواری، تذکرة القبور، ۱۳۷۱ش، ص۵۷.
  27. ↑ آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۴، ص۱۷۷.
  28. ↑ حیبب‌آبادی، مکارم الاثار، ۱۳۵۱ش، ج۳، ص۸۰۱.
  29. ↑ آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۱۵، ص۱۶۱؛ مهدوی، تذکرة القبور، ۱۳۴۸ش، ص۱۷۷.
  30. ↑ خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۱۱۰؛ مدرس تبریزی، ریحانة الادب، ۱۳۶۹ش، ج۳، ص۳۶۶؛ آقابزرگ طهرانی، الذریعه، ۱۴۰۳ق، ج۶، ص۹۱-۱۷۵.
  31. ↑ جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم، گلشن ابرار، ۱۳۸۲ش، ج۳، ص۱۵۴.
  32. ↑ خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۱۱۰.
  33. ↑ حبیب‌آبادی، مکارم الاثار، ۱۳۵۱ش، ج۳، ص۸۰۱.
  34. ↑ خوانساری، روضات الجنات، ۱۳۹۰ق، ج۲، ص۱۱۰؛ حبیب‌آبادی، مکارم الاثار، ۱۳۵۱ش، ج۳، ص۸۰۲.

منابع

  • آقابزرگ طهرانی، محمدمحسن، الذریعة الی التصانیف الشیعة، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
  • آقابزرگ طهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعة، الکرام البررة، مشهد، قسم ۱-۲، ۱۴۰۴ق.
  • جعفریان، رسول، اسنادی از خاندان روضاتیان، قم، انصاریان، ۱۳۸۲ش.
  • اعتماد السلطنة، محمدحسن بن علی، المآثر و الآثار، در چهل سال تاریخ ایران، چاپ افشار، ج۱، تهران، اساطیر، ۱۳۶۳ش.
  • انصاری، محمد بن حسن بن جابری، علمای اصفهان، با حواشی معلم حبیب‌آبادی، چاپ ناصر باقری بیدهندی، در میراث ملل اسلامی ایران، دفتر ۲، به کوشش رسول جعفریان، قم کتابخانۀ مرعشی نجفی، ۱۳۷۴ش.
  • حبیب‌آبادی، محمدعلی، مکارم الآثار، اصفهان، ج۳، ۱۳۵۱ش، ج۶، ۱۳۶۴ش، ج۷، ۱۳۷۴ش.
  • خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات فی احوال العلما و السادات، قم، چاپ اسدالله اسماعیلیان، ۱۳۹۰-۱۳۹۲ق.
  • کحّاله، عمررضا، معجم المؤلفین، دمشق، ۱۹۵۷-۱۹۶۱م، چاپ افست، بیروت، بی‌تا.
  • گزی برخواری، عبدالکریم بن مهدی، تذکرة القبور، قم، چاپ ناصر باقری بیدهندی، ۱۳۷۱ش.
  • مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، تهران، ۱۳۶۹ش.
  • مشار، خان‌بابا، فهرست کتاب‌های چاپی فارسی، تهران، ۱۳۵۰-۱۳۵۵ش.
  • مهدوی، مصلح‌الدین، تذکرة القبور یا دانشمندان و بزرگان اصفهان، اصفهان، ۱۳۴۸ش.
  • روضاتی، جعفر، صاحب روضات الجنات در مجله مسجد، سال۱ ، ش۶ ، ۱۳۷۱ش.
  • روضاتی، محمدعلی، زندگانی حضرت آیت‌الله چهارسوقی حاوی شرح حال بیش از یکصد نفر از رجال قرون اخیره، اصفهان، بی‌جا، ۱۳۳۲ش.

پیوند به بیرون

  • منبع مقاله:


برگرفته از «https://fa.wikishia.net/index.php?title=سید_محمدباقر_خوانساری&oldid=745091»